Jacques Specx

geboren: ca 1585 in Dordrecht; overleden: onbekend

Functies bij de Compagnie

• Opperhoofd van Hirado (Japan): 20 september 1609 tot 13 februari 1613
• Opperhoofd van Hirado (Japan): september 1614 tot begin 1621
• President van het College van Schepenen in Batavia: 1621
• Raad extra-ordinaris van Indië in Batavia: 9 september 1622
• Commissaris politiek bij de kerkeraad in Batavia: 1624
• Raad ordinaris van Indië in Batavia: 25 oktober 1628 (benoemd toen hij nog in de republiek was)
• Gouverneur-Generaal in Batavia: 25 september 1629 tot 27 september 1632

Biografie

Jacques Specx is omstreeks 1585 te Dordrecht geboren. Al in 1606 was hij in dienst van de VOC te Hirado (Japan, ook wel Firando genoemd). Met de Griffioen was hij, na een verblijf in het sultanaat Johore, in Japan aangekomen. Als onderkoopman op het schip de Rode Leeuw met Pijlen kwam hij 1 juli 1609 in Hirado. In augustus 1609 had Specx van de Keizer van Japan een pas ontvangen waarmee de Hollanders met hun schepen in heel Japan mochten handeldrijven. Als eerste opperhoofd en in de rang van opperkoopman wordt hij in Hirado op 20 september van dat jaar met drie medewerkers achtergelaten. In die functie was hij dus een van de eerste grondleggers van de handel met Japan. In juni 1611 maakte hij de eerste hofreis naar Jedo. Op 13 februari 1613 ging Specx naar Bantam en volgde Hendrik Brouwer hem op als opperhoofd van de vestiging in Japan. In september 1614 kwam hij weer terug op deze post, deze keer tot begin 1621. Pas in oktober 1621 verliet hij Japan en vertrok hij naar Batavia waar hij President van Schepenen werd. Op 9 september 1622 werd hij Raad extra-ordinaris van Indië en in 1624 commissaris politiek bij de kerkeraad van Batavia.

In 1627 vertrok hij na herhaaldelijk aandringen van de Heren XVII naar Patria omdat zij inlichtingen over de handel met Japan en China wilden hebben. Op 25 oktober 1628 werd hij door de Heren XVII tot eerste ordinaris Raad van Indië benoemd. Daarom vertrok hij met zijn vrouw op 25 januari 1629 aan boord van de Hollandia opnieuw naar Indië. Hij was op deze reis aangesteld als vlootvoogd. Op 28 januari ging de vloot bij Duins voor anker en voegde zich bij drie Zeeuwse schepen die eveneens tot zijn vloot behoorden. De vloot bestond uit het schip Hollandia en de jachten Oostzanen, Westzanen, Broekerhaven en Beets en van Zeeland de schepen Frederik Hendrik, Ter Goes en het jacht Zoutelande. Door harde wind en stroom dreef de Hollandia tegen de Westzanen waardoor dit schip zijn boegspriet, het galjoen en een lepel van het tui-anker verloor. Na herstel van de schade koos de vloot van acht schepen op 17 februari zee. Toen Specx op 23 september 1629 Indië bereikte was Jan Pieterszoon Coen juist twee dagen daarvoor overleden.

Specx werd direct door de Raad van Indië provisioneel tot Gouverneur-Generaal benoemd en begon op 25 september 1629 aan deze functie. Meteen al aan het begin van het bewind van Specx werd Batavia vanaf augustus 1629 door een leger van 100.000 man van Mataram voor de tweede keer belegerd. Deze belegering werd plotseling op 1 november 1629 afgebroken. Specx bouwde Batavia verder uit. Overigens hebben zich tijdens zijn bestuur geen bijzondere gebeurtenissen voorgedaan.

De Heren XVII bekrachtigden Specx's benoeming tot Gouverneur-Generaal echter niet en riepen hem op 17 maart 1632 terug. De reden dat de Heren VII hem niet als landvoogd aan wilden stellen was misschien dat de buitenechtelijke dochter van Specx, Sara, die bij Coen logeerde tijdens de afwezigheid Specx, werd aangetroffen tijdens liefdesspel met vaandrig Pieter Cortenhoeff. Sara werd veroordeeld tot geseling en Pieter werd onthoofd wegens "majesteitsschennis". Specx zou later de leden van de Raad van Justitie die het vonnis hadden geveld uitsluiten van het heilig avondmaal, voor die dagen en samenleving een zware straf. Dit was waarschijnlijk de reden Specx niet als landvoogd te benomen. Op 27 september 1632 (volgens Valentijn 7 september) gaf waarnemend landvoogd Specx de hoogste functie over aan Hendrik Brouwer. Op 3 december vertrok hij met zijn gezin als commandeur van de retourvloot van 7 schepen aan boord van de Prins Willem naar Nederland. Hendrik Brouwer deed hem tot in Straat Sunda uitgeleide. Hij bezette op deze terugreis St. Helena. In juli 1633 kwam hij in Nederland aan.

Bij zijn aftreden werd hem door de Chinese burgers van Batavia een gouden gedenkpenning aangeboden, uit dankbaarheid voor de door hen tijdens zijn bestuur genoten bescherming. Specx had, evenals Coen, veel waardering voor de Chinezen die een belangrijke rol speelden in de opbouw van de stad Batavia.

De overlijdensdatum en -plaats van Jacques Specx zijn onbekend.

Bronnen

[1] Encyclopaedie, [1905]. Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië : Vierde deel: Soek-Zij. - 's Gravenhage: Martinus Nijhoff, [1905]. - 848 pp., [nl]
[2] Putten, L.P. van, 2002. Ambitie en onvermogen : gouverneurs-generaal van Nederlands-Indië 1610-1796. - Rotterdam: Uitgeverij ILCO-productions, 2002. - 192 p., [nl]
[3] Valentijn, François, 2003. Oud en Nieuw oost-Indiën, deel IV/A. - Franeker: Uitgeverij Van Wijnen, 2003. [nl]
[4] Wijnaendts van Resandt, W., 1944. De gezaghebbers der Oost-indische Compagnie op hare buiten-comptoiren in Azië. - Amsterdam: Uitgeverij Liebaert, 1944. - 316 p., [nl]