Jacob Mossel
geboren: 28 november 1704 in Enkhuizen; overleden: 15 mei 1761 in Batavia
Functies bij de Compagnie
• Assistent in Coromandel: 1724 • Directeur en gouverneur in Coromandel: 1738 tot 1743 • Raad extra-ordinaris van Indië in Batavia: 1740 • Raad ordinaris van Indië in Batavia: 1743 • Directeur-Generaal in Batavia: november 1747 • Gouverneur-Generaal in Batavia: 1 november 1750 tot 15 mei 1761
Biografie
Jacob Mossel werd geboren op 28 november 1704 te Enkhuizen. Op 15-jarige leeftijd vertrok hij in 1720 als jong matroos naar Batavia. Reeds na een jaar vertrok hij naar Negapatnam (Coromandel). Gedurende 21 jaar doorliep hij vervolgens een carriëre van assistent (1724), boekhouder (1725), onderkoopman (1730), koopman (1732), opperkoopman (1736), eerste opperkoopman (1738) tot hij eveneens in 1738 tot directeur en gouverneur van Coromandel werd benoemd. In 1740 werd hij buitengewoon Raad van Indië en in 1743 tot Raad Ordinair bevorderd. In november 1747 werd hij tot eerste Raad en Directeur-Generaal aangesteld.
Op de dag van overlijden van Gustaaf Willem baron Van Imhoff, 1 november 1750, werd hij door de Raad van Indië tot Gouverneur-Generaal gekozen, hetgeen door de Heren XVII in 1751 werd bevestigd. Tevens werd hij benoemd tot luitenant-generaal van de infanterie en in 1754 tot generaal van de infanterie.
Toen hij Gouverneur-Generaal werd liep de handel terug en was er oorlog met Mataram en Bantam. Hij bezuinigde en maakte een eind aan de strijd door te erkennen dat zijn voorganger verkeerd had gehandeld en de oude situatie te herstellen. Mataram werd opgesplitst in de rijken Soerakarta en Jogyakarta. Er werd een verbond gesloten tussen de VOC en Bandjarmasin om de Buginezen van de oostkust van Borneo te verdrijven. Echter een poging de Engelsen in Bengalen te verslaan mislukte en de handel daar ging voorgoed verloren. Maar op de westkust van Sumatra werden de Engelse bezittingen door de Fransen veroverd en aan de VOC afgestaan. Mossel creëerde een monopolie waarin de rol van vrijburgers en fabrieken sterk werd ingeperkt. Producten kregen een vaste prijs. Om corruptie te verminderen voerde hij een Generaal Reglement in en verhoogde de salarissen van de ambtenaren. Tevens stelde hij regels op waarmee de pracht en praal werd beteugeld; precies werd omschreven wie wat mag hebben, een scherpe indeling naar rang en stand ontleend aan het Javaanse hof. Voor gebieden buiten Batavia golden aangepaste regels.
Mossel was een gelovig man en liet op eigen kosten een Maleisische vertaling van de bijbel drukken. Aan de andere kant werd tijdens zijn bestuur het Seminarium voor godsdienstleraren te Batavia opgeheven.
Jacob Mossel overleed in Batavia in de nacht van 14 op 15 mei 1761. Hij werd als landvoogd opgevolgd door Petrus Albertus van der Parra.
Bronnen
[1] Encyclopaedie, [s.a.]. Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië : Tweede deel: H-M. - 's Gravenhage: Martinus Nijhoff, [s.a.]. - 662 pp., [nl]
[2] Putten, L.P. van, 2002. Ambitie en onvermogen : gouverneurs-generaal van Nederlands-Indië 1610-1796. - Rotterdam: Uitgeverij ILCO-productions, 2002. - 192 p., [nl]