De VOCsite : gegevens VOC-schip Schellak (1736)

Schepen

Schellak (1736)
(ook Schellack, Schellach, Schellag en Schellagh)

Kenmerken

Naamgeving	De oudste vermelding van de heerlijkheid Schellach ten noorden van Middelburg dateert van 1274. Er was een klein dorpje met een kerk, kosterij, molen en school. In 1753 was alleen de begraafplaats nog over. De kerk en de molen werden al in de 80-jarige oorlog verwoest. Rond 1700 stonden van de kerk nog wat muurresten, gewelven en een stukje toren. Ca 1678 werd Johan Boudaen Courten, heer van St. Laurens, heer van Schellach, heer van Popkensburg (1635-1716) bewindhebber van de VOC.
Scheepstype	spiegelretourschip
Bouw	gebouwd in 1736 voor de Kamer van Zeeland op de VOC-werf in Middelburg
Gebruik	in gebruik bij de VOC vanaf 1736 tot 1753 (vergaan, Bouton)
Lengte	145 voet
Laadvermogen	425 last (850 ton)
Bemanning	189-400 koppen

Beschrijving

Dit schip deed in 1741 en 1744 Nagasaki aan.
De Schellak werd tijdens de terugreis van Japan op de Coromandelkust door de Fransen veroverd en naar Pondicherry opgebracht. Maar aangezien de vrede inmiddels was gesloten (Vrede van Aken, 17 oktober 1748) is het schip weer vrij gegeven en naar Batavia gezonden.
Uiteindelijk is het schip in 1753 beoosten Bouton verongelukt op een zandbank.

Reizen

Reisgegevens

vertrek op	van	naar	aankomst op	kamer	schipper
01/06/1737	Rammekens	Batavia	15/02/1738	Zeeland	Gerrit de Zomer
over: • Kaap de Goede Hoop; aankomst 04/11/1737, vertrek 26/11/1737
	Batavia	Deshima	22/08/1738
De reis duurde 74 dagen. Het nieuwe opperhoofd Van der Cruijsse overleed tijdens de reis bij Pulau Thimaon aan boord van de Schellag of Enkhuizen.
08/11/1738	Deshima	Batavia	12/12/1738
Op 1 november vertrokken naar de Papenberg in afwachting van het definitieve vertrek.
02/02/1739	Batavia	Rammekens	08/09/1739	Zeeland	Jan Elswout
over: • Kaap de Goede Hoop; aankomst 17/05/1739, vertrek 01/06/1739
20/04/1740	Rammekens	Batavia	19/11/1740	Zeeland	Cornelis Mol
over: • Kaap de Goede Hoop; aankomst 21/07/1740, vertrek 11/09/1740
Schipper Cornelis Mol stierf tijdens de reis en werd opgevolgd door Willem Hendriksz. van Roffe.
14/01/1741	Batavia	Rammekens	27/09/1741	Zeeland	Willem Hendriksz. van Roffe
Bij vertrek met bestemming Patria bestond de retourvloot uit de schepen Adrichem, Hof van Delft, Nieuwerkerk, Schellag en Watervliet.
over: • Kaap de Goede Hoop; aankomst 14/04/1741, vertrek 10/05/1741
Volgens Generale Missiven dd 6 november 1741 vertrokken op 10 januari 1741.
01/11/1742	Rammekens	Batavia	28/05/1743	Zeeland	Anthonie Uiterschouw
over: • Kaap de Goede Hoop; aankomst 01/03/1743, vertrek 16/03/1743
17/10/1743	Batavia	Texel	17/06/1744	Amsterdam	Anthonie Uiterschouw
over: • Kaap de Goede Hoop; aankomst 12/01/1744, vertrek 05/03/1744
14/01/1745	Texel	Batavia	17/08/1745	Amsterdam	Willem 't Hoen
over: • Kaap de Goede Hoop; aankomst 01/06/1745, vertrek 18/06/1745
19/01/1746	Ceylon	Rammekens	12/08/1746	Zeeland	Cornelis van Zwanenburg
over: • Kaap de Goede Hoop; aankomst 26/03/1746, vertrek 19/04/1746
20/08/1747	Rammekens	Batavia	18/05/1748	Zeeland	Adriaan Laurens
over: • Kaap de Goede Hoop; aankomst 18/12/1747, vertrek 16/01/1748
	Batavia	Deshima	09/08/1748
Op 9 aug. ging het schip voor anker bij de Papenberg; enkele dagen later bij Deshima. Tijdens de reis was het contact met de twee andere schepen Jager en Huis te Persijn verloren.
21/11/1748	Deshima	Coromandelkust
over: • Malakka
Omdat er problemen waren met de ankers kon de Schellach niet gelijktijdig met de Jager vertrekken maar volgde een dag later.
1752	Banda	Batavia	1752
Vertrek medio 1752 van Banda.

Bronnen

• End, Th. van den, en Henk Niemeijer, 2015. Documenten betreffende Kerk en School in de gouvernementen Ambon, Ternate en Banda ten tijde van de VOC, 1605-1791. - 2015. [nl]
• NA-1.11.01.01-551, [s.a]. Lijst van alle zoodanige Schepen in soorten als bij de Generale Oostindische Compagnie zijn gemaekt oft gekocht als gehuurt alsmede waer oft de zelfde zijn agter gebleven ofte verongelukt als genoomen en verbrand, vermist of afgelegt. - [s.a]. - 228 folio's, [nl] - Nationaal Archief, 1.11.01.01 inv.nr. 551 Aanwinsten eerste afd. 1891, 19E
• RGP-GS166, 1979. Dutch-Asiatic Shipping in the 17th and 18th centuries, Volume II, Outward-bound voyages from the Netherlands to Asia and the Cape (1595-1794). - Den Haag: Martinus Nijhoff, 1979. - 765 p., [en] - ISBN 90-247-2270-5
• RGP-GS167, 1979. Dutch-Asiatic Shipping in the 17th and 18th centuries, Volume III, Homeward-bound voyages from Asia and the Cape to the Netherlands (1597-1795). - Den Haag: Martinus Nijhoff, 1979. - 626 p., [en] - 90-247-2282-9
• RGP-GS250, 2004. Generale Missiven van Gouverneurs-Generaal en Raden aan Heeren XVII der Verenigde Oostindische Compagnie : Deel X: 1737-1743. - Den Haag: Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, 2004. - 1159 p., [nl] - ISBN 90-5216-133-x
• Velde, Paul van der, 1991. The Deshima dagregisters : their original tables of contents : Vol. VI 1730-1740 . - Leiden: Center for the History of European Expansion, 1991. - 344 p., [en]
• Velde, Paul van der, 1993. The Deshima dagregisters : their original tables of contents : Vol. VII 1740-1760 . - Leiden: Center for the History of European Expansion, 1993. - 450 p., [en]