Introductie
De VOCsite is opgezet rondom de uitgebreide databank met gegevens van de meer dan 2000 schepen die de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) in gebruik heeft gehad gedurende haar bestaan. De periode beslaat ook de periode waarin er zgn. Voorcompagnieën naar Indië werden uitgezonden, de periode 1595 tot aan de oprichting van de VOC in 1602. Deze database is aanvankelijk voor privé-gebruik opgezet, maar is inmiddels dermate uitgebreid dat besloten is de informatie via internet te publiceren zodat de informatie aan een zo breed mogelijk publiek ter beschikking kan komen. Indien de gegevens bekend zijn worden van ieder schip de scheepsgegevens getoond alsmede een lijst van de reizen die het schip gemaakt heeft. De gegevens worden regelmatig aangevuld.
De gegevens, met name de inter-Aziatische reizen gemaakt door de schepen, zijn niet compleet en zullen dat ook nooit kunnen worden. Dat komt enerzijds omdat het een on-going project is waarin de gegevens geleidelijk aan worden aangevuld, maar anderzijds omdat archiefdelen verloren zijn geraakt of door de tand des tijds onleesbaar geworden zijn. Door het combineren van bronnen probeert de VOCsite een zo compleet mogelijk beeld te geven.
Gebruikte bronnen
Voor de gegevens in de database zijn verschillende bronnen gebruikt. Uiteraard hebben de twee dikke DAS-boeken "Dutch-Asiatic Shipping in the 17th and 18th centuries", Volume II en III, uit de Grote Serie van de Rijks Geschiedkundige Publicatiën hierbij een belangrijke rol gespeeld. In deze uitgaven worden ongeveer 8200 reizen van Nederland naar Indië en terug door bijna 2000 schepen beschreven.
Voor de inter-Aziatische reizen zijn de Dagh-registers van Batavia een belangrijke bron. Voor een deel zijn deze meer dan een eeuw geleden op papier en makkelijk leesbaar uitgegeven in de reeks "Dagh-Register gehouden int Casteel Batavia ..." . Dit betreft Dagh-registers die zich in het Nationaal Archief in Den Haag bevinden. Het Indonesische Nationaal Archief heeft van haar archief aanvankelijk de verkorte inhoud van de Dagh-registers van Batavia als pdf-bestanden beschikbaar gesteld in de periode rond 2008-2010. Nu zijn deze gegevens als "Marginalia to the Daily Journals of Batavia Castle" online te raadplegen en te doorzoeken. Doordat de scans van de Dagh-registers beschikbaar zijn gesteld is het mogelijk de originele bron te raadplegen. De VOCsite is momenteel bezig deze gegevens te integreren in de database. Ook het Nederlandse Nationaal Archief heeft al een groot deel van het VOC-archief gescand en online ter beschikking gesteld.
De scheepsbewegingen van Hirado en Deshima in Japan zijn vastgelegd in "Hollanders in Hirado" van W. Mulder en de serie "The Deshima dagregisters". Deze gegevens zijn reeds in de database van de VOCsite opgenomen. Er zijn nog (fragmenten) van dagregisters van andere handelsposten in de diverse VOC-archieven aanwezig maar die bewaren we nog even voor de toekomst.
Daarnaast zijn talloze andere bronnen gebruikt. Per schip worden de gebruikte bronnen vermeld, alleen het gebruik van DAS is in een enkel geval misschien niet apart vermeld.
Naamgeving van de schepen
De schepen van de VOC werden voornamelijk genoemd naar geografische namen zoals bijv. plaatsnamen of gebiedsnamen, persoonsnamen (vaak vrouwennamen), dierennamen. Vaak ook werden de namen van buitenplaatsen van bewindhebbers gebruikt om schepen te vernoemen. Het was ongebruikelijk om de schepen te noemen naar hooggeplaatste VOC-dienaren. Bij een aantal scheepsbeschrijvingen op de VOCsite wordt de naamgeving verklaard. De naamgeving van de schepen kan tot verwarring leiden aangezien de spelling in diverse originele bronnen kan verschillen. Daarom worden in de overzichten hedendaags-nederlandse namen gehanteerd. Andere schrijfwijzen van de scheepsnaam worden bij de scheepsgegevens getoond.
Scheepstypen
Door de VOC werden verschillende scheepstypen gebruikt. Geen van deze typen was uitsluitend voor de VOC ontwikkeld. De grootste schepen behoorden tot de groep retourschepen; de kleinste waren de sloepen. In deze rubriek vindt u een overzicht van de door de VOC gebruikte scheepstypen, met links naar de schependatabase.